Mari & Pisca

Mari & Pisca

di Fernando Pistis

Su mari esti sa cosa prusu bella chi esistiti, teneusu sa fortuna de bivi in d’unu logu meravigliosu, chi is continentalisi porinti scetti disigiai, aundi si ollara che si girausu sempri a s’acqua lompeusu. Cussu chi mi disprasciri esti ca mera piscaroisi, mancai bandinti a piscai conoscinti troppu pagu cussu chi su mari si poriri donnai. S’acqua e prenna de pisci e piscai non boiri nai scetti a scuri sa lenza a s’acqua, unu piscaroi ci deppi ficchi uru a s’acqua po cassai pisci (s’acqua a su ginugu), si poiri andai a farcai, si poriri andai a mirai, a fraghiggiai, a ghettai filaccionisi, a ciccai cocciua, bucconisi, orciara e cavua. Si pori piscai in mera mannerasa, e pari che i giovunusu de oi non ci olanta prusu ficchi a s’acqua. Deu seu giovunu e funti giovunusu is cumpangiusu de pisca miusu, però candu bandu a piscai nei mannerasa antigasa, agattu scetti genti manna de edari e custu mi disprasciri poitta aicci si perdinti is tradizionisi.

Su pisci
Giai de picioccheddusu eusu imparau a conosci su pisci prima in sardu e dopu in italianu, i becciusu non scinti nimmancu immou su nomini de su pisci in italianu, e nosu chi eusu imparau su sardu a intendi su fueddu giustu non si prasciri, ma po si fai cumprendi de chini su sardu non du conosciri e giustu sci nomenai su pisci in tottia is duasa linguasa. Iniziendi de su cavua chi cind’esti de differenti tipusu, conosceusu sa prilocia (in italianu: favollo; su nomini scientificu: eriphia verrucosa) chi agattausu in mesu de is perdasa, e abottasa fairi a da timmi de cantu diventa manna, e toccara a stai attentusu poitta si furriara a spicciuai e se t’acciappara spicciuara a forti. N’atru cavua chi agattausu nei sperdasa accanta de s’acqua estri su curritopi (in italianu: granchio corridore; su nomini scientificu: pachygrapsus marmoratus), custu appena s’accostausu a sa perda aundi teniri sa dommu, non accureusu a lompi ca sesti gia fuiu, sinceramenti penciu ca non siara nimmancu bellu a pappai e du lassausu fui volentieri. Se ci sticcheusu a s’acqua inveci poreusu agattai cavua normali, cesti su cavua femmina e su cavua mascu ca si conosciri girendidu e se tenniri nu tundu in brenti esti femmina se invecisi da tenniri strinta esti mascu, scuseimiri po accumenti mi seu spiegau ma speru si sia cumprendiu a su propiu. Accabbu de chistionai de su cavua nommenendi un’atra callirari chi agattausu chi esti sa craba de mari (in italianu: Granceola; su nomini scientificu: Maja squinado), custu cavua esti mera difficili de agattai, non poitta non cindi siara, ma poitta du cresciri in c’ha schinna lana de perda e atrasa algasa birdisi e si mimettizzara completamenti. Non seu ancora arrinesciu a cumprendi poitta si cerriara craba de mari, forcisi sa spiegazioni esti ca pasciri a de notti ne is artinasa accumenti na craba e abarrara inboddiara neis’arrecciasa de is piscadorisi. Candu andausu inveci a piscai a canna ne is scogliusu, agattausu una farrancara de arracciasa de piscisi, su sardu ca non esti tontu ari eliminau is problemasa cerriendi su pisci in unu modu scetti inveci in italianu du cerrianta in manira diversasa, s’esempiu pru giustu po cumprendi cussu chi bollu nai esti s’arrocali, (in italianu: tordo nero, tordo verde, tordo pavone, ecc.  sa scropula (in italianu: scorfano, scorfano nero, scorfanotto, ecc.). Certu ca carincunu poriri nai ca candu chistionausu de su “tordo verde” du poreusu cerriai verdoni, e “lo scorfanotto” scropuledda. Ma siccomenti nisciunusu finciasa ai moi non sesti interessau a classificai su pisci in sardu, diventara complicara sa cosa. Poi toccara a nai ca unu pisci in d’unu merau si poriri cerriai in d’una mannera e in un’atru logu in un’atra, e custu portata a fai confusioni. Po cussu pagu chi conosciu appu ciccau de classificai i nomini de is piscisi e animalisi de mari chi prus pagu torranta cun s’italianu.

Conclusionisi
Bollu accabbai custu articulu, scusendimiri po accumenti appu scrittu in sardu e speru chi si sia prasciu a su propriu cussu chi appu nau. Arrigoreisi che sardusu seusu nasciusu e toccara a chistionai e imparai ai fillu nostrusu su sardu, aici accumenti toccara andai a piscai nei manerasa antigasa po non perdi is tradizionisi e is’insegnamentusu chi s’anti donnau.